وی در گفت‌و‌گو با خبرنگار «اتوپارت پرس» ادامه داد: «این شروع با فعالیت خودروسازان کره‌ای از جمله شرکت‌های هیوندای و کیا همزمان شد. به همین دلیل مردم، صنعت خودروی ما را با صنعت خودرو کره مقایسه میکنند. میدانیم که روند تکنولوژی در زمان قدیم سرعت رشد امروز را نداشت. دهه‌ی 40 که این صنعت در کشور ما شکل گرفت امکانات تا این اندازه پیچیده و به روز نبود. بنابراین حرکت، رشد و تکامل در این صنعت زمانبر بود.»

شهریاری افزود: «سال 1346 شروع فعالیت ایران ناسیونال بود تا به انقلاب سال 57 رسیدیم. طی این مدت صنعت خودرو 11 سال فعالیت با برنامه‌ریزی مشخص را تجربه کرد. در این مدت، شرکت ایران ناسیونال قدیم شروع به کار کرد. آقای خیامی، بنیانگذار این صنعت، شروع به ایجاد زیرساخت‌های لازم کرد. مثل راه‌اندازی تولید قطعات جلوبندی در مشهد، راه‌اندازی مبل‌ایران برای تولید صندلی خودرو و تعدادی واحدهای دیگر که به واسطه آنها بتوان صنعت را به سمت تولید داخلی هدایت کرد.»

نباید فقط روی توانمندی‌های داخل حساب کرد

این فعال صنعت قطعه‌سازی اشاره کرد: «واژه ساخت داخل و خودکفایی را باید از هم جدا کرد. خودکفایی یک دروغ بزرگ است، مانند در باغ سبز نشان دادن است. اما ساخت داخل یک بحث دیگر است. به این ترتیب خودکفایی به این معنا نیست که در تولید و تامین همه نیازها بتوان روی توانمندی‌های داخل حساب کرد.»

وی ادامه داد: «در این فاصله شرکت سایپا شکل گرفت. بعد از انقلاب بنا به ایجاد شرایط جدید در آن زمان، امکان ادامه فعالیت صنعت خودرو با برنامه‌های گذشته امکان‌پذیر نبود. ضمن اینکه در ابتدا نگاه به خودرو به عنوان یک کالای لوکس بود. به همین دلیل خودرو در الویت‌های بعدی قرار گرفت. همچنین بعد از مدت کوتاهی جنگ شروع شد و صنایع خودروسازی بیشتر در خدمت جنگ قرار گرفتند.»

روند شکل گیری پیش خرید خودرو

شهریاری در این باره توضیح داد: «در آن زمان ایران‌خودرو بشکه‌هایی را پشت نرده‌های کارخانه قرار داده بود و هرکس که تمایل به خرید خودرو داشت، نام خود را در این بشکه ها می‌انداخت و شاید سه، چهار سال بعد نوبتش میشد. درآن زمان پیش فروش هنوز مطرح نبود.»

وی همچنین ادامه داد: «تیراژ خودرو در آن سال ها نزدیک به 19هزار دستگاه بود. خودروسازان پس از جنگ شروع به تعدیل نیرو و اخراج کردن کارگرها کردند. تنها جایی که این کار را نکرد شرکت سایپا بود که در آن مقطع مهندس منصور، مدیر عامل وقت سایپا اعلام کرد هرکسی که ماشین میخواهد بخشی از پول را به شکل ارز و بخش دیگر را به شکل ریال بپردازد تا خودرو فوری به او تحویل داده شود. مهندس منصور با این روش برای اولین بار از روش پیش فروش استفاده کرد.»

صنعت خودرو چگونه به راه خود ادامه داد

بهرام شهریاری در این باره می‌گوید: « همان‌طور که می‌دانید خودروسازی تنها صنعتی‌ست که قانون مصوب مجلس دارد. بعد از سال 72 که قانون خودرو تصویب شد، خودروسازان مجبور شدند، راه آقای منصور را پیش ببرند که مسیر درستی بود. به این دلیل‌که ذخایر نفتی و صندوق های کشور بعد از جنگ موجودی نداشت. آن سالها می‌گفتند ورود خودرو ممنوع بود. در حالی که ورود خودرو هیچوقت ممنوع نبود. اما چون پولی وجود نداشت و ارزی برای تخصیص نبود، امکان واردات خودرو وجود نداشت. بعدها هم تعرفه گذاشتند و نهایتا شروع به فعالیت برای ساخت داخلی کردند.»

انسان‌های موثر و ماندگار در صنعت خودرو

شهریاری تاکید کرد: «بعد از دهه 70، چهار فرد بسیار موثر در صنعت خودرو نامشان ماندگار شد. آقای ابراهیمی در شرکت سایپا که در آن زمان مدیر عامل سایپا بود. احمد رفعت در شرکت سازه‌گستر که وظیفه ساخت داخل را بر عهده گرفت. آقای غروی در شرکت ایران خودرو و آقای ویسه در شرکت ساپکو. این چهار نفر به دلایل زیر توانستند فرایند جدیدی را فراهم کنند. یعنی از سال 72 که شرکت‌هایی مثل سازه گستر و ساپکو و... تاسیس شد، برای ساخت داخل فراخوان داده شد. به این ترتیب عواملی مانند تولید براساس نیاز جامعه، جبران کمبود ارز، بالا رفتن جسارت برای تولیدات داخلی، مدیریت با دید بالا و قانون خودرویی که نوشته شد در این دوره ایجاد و پیگیری شد.»

وی افزود: «در آن مقطع قطعه‌ساز زیادی نداشتیم اگر داشتیم به صورت کارگاه های پراکنده ای بود و شاید تعمیرگاه‌هایی بودند که به تولید قطعات می‌پرداختند. به همین دلیل وقتی شروع کردیم به ساخت داخلی، اوایل هنوز مفاهیم مهندسی معکوس را نمی‌شناختیم. وقتی میگفتند می‌توان قطعه‌ای را ساخت، ابتدا به شکل، قیافه و ظاهر آن باید نگاه میکردیم و می‌دیدیم که توان ساخت وجود دارد یا خیر.»

این عضو سابق انجمن افزود: « بعد از مدتی به علت هدفمند بودن اقدامات چهار نفری که اشاره شد، این صنعت به سمت مهندسی معکوس رفت و دسته بندی قطعات و تهیه شناسنامه برای هر قطعه شروع شد. همینطور بررسی کردن قطعه سازان و توانمندی‌های آنها و شناسایی و در عین حال تشویق آنها به آموزش در این حوزه شروع شد.»

وی اظهار کرد: «در آن زمان نمایشگاهای مختلف ایجاد شد و افرادی که تصورمی‌کردند می‌توانند در این حوزه فعالیت کنن، خودشان را معرفی کردند. که خیلی از آنها در رشته های دیگر بودند و بعد به این رشته آمدند و هدفمند وارد این حیطه شدند و دانش فنی خریدند. به مرور صنعت خودرو فعلی شکل گرفت.»

پایان بخش اول/